Staat van het Onderwijs 2025
Op 16 april 2025 publiceerde de Inspectie van het Onderwijs het jaarlijkse rapport De Staat van het Onderwijs 2025. Het rapport geeft inzicht in de kwaliteit en ontwikkeling van het Nederlandse onderwijsstelsel. In dit artikel beschrijven we de belangrijkste bevindingen uit het rapport en zoomen we in op de vakgebieden burgerschap en digitale geletterdheid.
Algemene bevindingen uit de Staat van het Onderwijs
De Inspectie ziet dat scholen voor de uitdaging staan om jongeren weerbaarder te maken en voor te bereiden op deelname aan onze complexe en snel veranderende maatschappij. Deze uitdaging, in combinatie met lerarentekorten, kansenongelijkheid en toenemende prestatiedruk, zorgt ervoor dat de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs onder druk staat. Thema’s als burgerschap en de positie van kwetsbare jongeren vragen daarbij expliciet om aandacht: niet als ‘extra’, maar als onmisbaar onderdeel van het onderwijs van nu. Tegelijkertijd ziet de Inspectie dat er sprake is van vernieuwing en veerkracht. Zo is er een stijgende lijn te zien in het herstel van de basisvaardigheden na corona.
Zorgen omtrent burgerschapsonderwijs
Sinds de wetgeving voor burgerschapsonderwijs in 2021 is aangescherpt, zijn scholen druk bezig met het vormgeven van een doorlopende en samenhangende leerlijn. Toch blijft het voor veel teams zoeken: wat bedoelen we precies met ‘actief burgerschap’? Hoe verbinden we dit aan onze identiteit, de leefwereld van leerlingen én aan de bestaande vakken? Scholen die succesvol zijn, kiezen voor een integrale benadering, waarbij burgerschap niet alleen een onderwerp is in het curriculum, maar ook zichtbaar is in schoolcultuur, besluitvorming en leerlingbetrokkenheid.
Uit het rapport blijkt echter dat een groot deel van de onderzochte scholen in het funderend onderwijs een herstelopdracht heeft gekregen voor burgerschap. Veel scholen missen duidelijke leerdoelen, een samenhangende opbouw in het curriculum of aansluiting bij de leefwereld van hun leerlingen. In het primair onderwijs moest 57% van de bezochte scholen aan de slag met verbetermaatregelen, en ook in het voortgezet onderwijs hadden de meeste herstelopdrachten betrekking op burgerschap.
Digitale geletterdheid: essentieel, maar nog geen vaste plek
Hoewel digitale vaardigheden steeds belangrijker worden in onze samenleving, is digitale geletterdheid nog geen vast onderdeel van het curriculum. De conceptkerndoelen geven richting, maar in de praktijk ontbreekt het nog vaak aan tijd, expertise en goed lesmateriaal. Wel zien veel scholen de urgentie van digitale geletterdheid. Die is ook zeker aanwezig, aangezien vo-leerlingen op dit moment alleen het basisniveau (niveau 1) beheersen, terwijl niveau 2 geldt als minimumniveau voor deelname aan de digitale samenleving.
In het rapport wordt beschreven dat veel scholen bezig zijn met het vormgeven van een visie, maar dat de concrete invulling daarvan achterblijft. Dit wordt bemoeilijkt doordat een deel van de docenten handelingsverlegen is op dit onderwerp. Het is daarom essentieel dat docenten de ruimte krijgen om, zowel inhoudelijk als didactisch, kennis op te doen over dit nieuwe vakgebied. Scholen die al veel met dit vakgebied bezig zijn, investeren in professionalisering van docenten, hebben een duidelijke visie en werken met concrete leerlijnen.
Hoe helpt Schoolblocks bij burgerschap en digitale geletterdheid
Zoals uit het rapport blijkt, behoeven de vakgebieden burgerschap en digitale geletterdheid aandacht. Daar helpen wij jullie graag mee op weg! Om deze vakgebieden een duurzame en herkenbare plaats te geven in het curriculum, kan Schoolblocks op drie manieren helpen.
- Visie vormen. Een doorlopende leerlijn begint bij een heldere visie. Ons visiespel helpt jouw team om op een interactieve manier een gedeelde onderwijsvisie op digitale geletterdheid of burgerschap te ontwikkelen. Onder begeleiding van een ervaren spelleider gaan jullie in gesprek over relevante thema’s en verkennen jullie samen wat dit vakgebied binnen jullie school zou moeten betekenen.
- Projectdagen. Wil je klein starten of zoek je een aanvulling op jullie bestaande methode? Organiseer dan een project rondom deze vakgebieden. Tijdens onze projectdag burgerschap bouwen leerlingen hun eigen samenleving en gaan ze actief aan de slag met maatschappelijk relevante thema’s als migratie en duurzaamheid. De projectdag digitale geletterdheid biedt leerlingen de mogelijkheid om een eigen game te ontwerpen én te programmeren. Veel scholen zetten deze projecten in tijdens project- of activiteitenweken.
- Lesmethode. Visie? Check! Nu de invulling nog. Met onze online lesmethodes burgerschap en digitale geletterdheid geef je de vakgebieden een structurele plek in je curriculum. Voor burgerschap hebben we een lesmethode ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs en praktijkonderwijs. Voor digitale geletterdheid hebben we naast een lesmethode voor het primair-, praktijk- en voortgezet onderwijs. De leerlijnen zijn gebaseerd op de conceptkerndoelen, toegankelijk voor iedere docent en sluiten aan bij de belevingswereld van de leerling.
Wil je dat we eens meedenken over de vakgebieden burgerschap en digitale geletterdheid, of heb je vragen? Neem dan contact met ons op!
